Το Ελληνικό Μεσογειακό Πανεπιστήμιο (ΕΛΜΕΠΑ), το πρώην ΤΕΙ Κρήτης, φέρει μια ιστορία περίπου 40 ετών, αυτήν του Τεχνολογικού Εκπαιδευτικού Ιδρύματος Κρήτης και προσφέρει ποιοτικές προπτυχιακές και μεταπτυχιακές σπουδές στην Πληροφορική και στις Επιστήμες Μηχανικών, στην Υγεία, τη Γεωργία και τα Τρόφιμα, την Οικονομία και τη Διοίκηση, το Περιβάλλον. Το ΕΛΜΕΠΑ μέσα από την κληρονομιά του αξιολογείται σταθερά σε πρωτεύουσα θέση μεταξύ των ομότιμων του στην έρευνα και χαίρει αναγνώρισης για την άμεση συμβολή του στην ανάπτυξη της Κρήτης και της Χώρας. Το Ακαδημαϊκό και Ερευνητικό προσωπικό του ΕΛΜΕΠΑ έχει σήμερα εκτεταμένες επιστημονικές δραστηριότητες σε συνεργασία με εθνικές και διεθνείς ερευνητικές ομάδες που έχουν οδηγήσει αφ’ ενός σε σημαντικά ερευνητικά αποτελέσματα και αφ’ ετέρου στην ανάπτυξη καινοτόμων προϊόντων με διεθνή αναγνώριση. Το ΕΛΜΕΠΑ, μέσα από την κληρονομιά του, αναδεικνύεται σε υψηλές θέσεις των τριτοβάθμιων Ιδρυμάτων της Ελλάδας στις ερευνητικές δημοσιεύσεις με τη μεγαλύτερη απήχηση και καταγράφει δείκτη απήχησης που ξεπερνάει τον παγκόσμιο μέσο όρο.
Τα παραπάνω αποδεικνύουν την εξαιρετική θέση του ΕΛΜΕΠΑ στον τομέα της έρευνας και της ανάπτυξης ανάμεσα στα ελληνικά ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα. Η βασική και εφαρμοσμένη Έρευνα στο ΕΛΜΕΠΑ εστιάζεται σε ερευνητικούς τομείς αιχμής στις επιστήμες μηχανικού, στις επιστήμες υγείας, στις επιστήμες περιβάλλοντος και υλικών, στις θετικές επιστήμες, στις οικονομικές επιστήμες, στις ανθρωπιστικές και κοινωνικές επιστήμες. Η έρευνα στο ΕΛΜΕΠΑ είναι οργανωμένη σε Ερευνητικά Εργαστήρια, καθένα από τα οποία διεξάγει βασική και εφαρμοσμένη έρευνα, εστιασμένη σε θεματικές περιοχές, αλλά και διαθεματικά με διεπιστημονική προσέγγιση, αναπτύσσει πρωτότυπα προϊόντα και παρέχει υπηρεσίες. Τα Εργαστήρια διαθέτουν υψηλής τεχνολογίας εξοπλισμό και είναι στελεχωμένα με εξειδικευμένο επιστημονικό και τεχνικό προσωπικό.
Το ΕΛΜΕΠΑ επιδιώκει συστηματικά και ενεργά την πρακτική αξιοποίηση των αποτελεσμάτων της έρευνας και ανάπτυξης είτε μέσω πατεντών είτε παρέχοντας υπηρεσίες και δικαιώματα χρήσης σε εθνικές ή διεθνείς βιομηχανίες για συγκεκριμένα προϊόντα, είτε τέλος συνάπτοντας συμβάσεις για την από κοινού ανάπτυξη νέων προϊόντων.
Το νεοσύστατο τμήμα ΗΜΜΥ της σχολής μηχανικών του ΕΛΜΕΠΑ αποτελεί στο τομέα της βασικής και εφαρμοσμένης Έρευνας μια διεπιστημονική ερευνητική οντότητα που καλύπτει γεωγραφικά και θεματικά όρια πολλών σχολών του ΕΛΜΕΠΑ. Ενσωματώνει δραστηριότητες επτά, προηγουμένως ανεξάρτητων και θεσμοθετημένων εργαστηρίων (ΦΕΚ Αριθμ. 5376/Φ120/16-11-2015), όπως είναι τα: Εργαστήριο Ενεργειακών και Φωτοβολταϊκών Συστημάτων, Κέντρο Τεχνολογίας Υλικών και Φωτονικής: (α) Ομάδα Νανοϋλικών & Οργανικών Ηλεκτρονικών, (β) Ομάδα Έξυπνων Λειτουργικών Υλικών, Εργαστήριο Εφαρμοσμένης και Διαδραστικής Πληροφορικής, Εργαστήριο Πολυμέσων, Δικτύων και Επικοινωνιών, Εργαστήριο Ευφυών Συστημάτων, Εργαστήριο Εφαρμοσμένων και Υπολογιστικών Μαθηματικών, Εργαστήριο Τεχνητής Νοημοσύνης και Μηχανικής Συστημάτων. Τα παραπάνω εργαστήρια συντονίζουν τις προσπάθειές τους για την αντιμετώπιση σύνθετων προκλήσεων στους τομείς του Ηλεκτρολόγου Μηχανικού και Μηχανικού Υπολογιστών. Τα θεσμοθετημένα εργαστήρια του νεοσύστατου ΗΜΜΥ έχουν διεθνή αναγνώριση αναφορικά με τη διεξαγωγή επιστημονικής έρευνας υψηλής ποιότητας και στην ανάπτυξη καινοτόμων εφαρμογών, προϊόντων και υπηρεσιών Ηλεκτρολογίας, Ηλεκτρονικής, Νανοτεχνολογίας, Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ). Το τμήμα φιλοξενεί αρκετούς μεταπτυχιακούς φοιτητές, υποψήφιους διδάκτορες και μεταδιδακτορικούς ερευνητές. Έχει σημαντικές εθνικές και διεθνείς ερευνητικές συνεργασίες και έχει λάβει σημαντική χρηματοδότηση για τις ερευνητικές του δραστηριότητες.